Bahar Alerjisi

Güneşin iyiden iyiye kendini göstermesiyle birlikte, bebeğinizle parklara, bahçelere yaptığınız küçük gezintiler de başladı.
Temiz hava almanın ve güneş görmenin çocuğunuzun gelişimi için önemli olduğunu biliyorsunuz.
Fakat bu gezintileriniz sonrasında bebeğiniz sık sık hastalanıyor, burnu akıyor ve aksırıyorsa, doktorunuza danışarak bebeğinizin bahar alerjisi olup olmadığını kontrol ettirmelisiniz.
Bahar nezlesi, bir diğer adıyla “alerjik nezle”, süt çocuğu ve çocuklarda sık rastlanan bir hastalıktır. Sıklıkla bahar aylarında, bitki pollenlerine karşı alerji olarak ortaya çıkar ve yılın belli dönemlerinde meydana gelen bu rahatsızlığa,” mevsimsel alerjik nezle” denir. Dolu bir burun, şeffaf burun akıntısı, burun ve gözlerde kaşıntı, aksırık nöbetleri ve boğazda kaşıntı belirtileriyle kendini gösterir.

Daha çok polen, ot ve yabani otlar gibi ev dışı uyaranlarla tetiklenen bahar nezlesi, yılın tamamında devam eden alerjik nezle ile karıştırılmamalıdır. Sürekli devam eden bu nezle “perennial” alerjik nezledir, ev tozu akarı, küf, ev hayvanları vs. gibi uyaranlara karşı oluşan alerji türüdür. Her iki alerji türünde de, belirtiler görüldüğünde mutlaka doktora danışılmalı ve önlem alınmalıdır..

Alerjik Rinit Niçin Bahar Aylarında Görülür ?

Alerjik rinit nedeni olan alerjenler en sık oranda polenlerdir. Bunun iki nedeni vardır:

Birincisi polenler bahar aylarında ot, çicek ve ağaçların çiçeklerinin açması ile atmosfere yayılırlar. Yani hastalar bu mevsimde alerjik oldukları madde ile karşılaşırlar.
İkincisi ise neden polenlerin sıklıkla burun ve göz bulgularına neden olduğudur. Bunun da nedeni polenler büyük çapa sahip yapıda olmalarıdır. Burnumuzun en önemli görevi havayı süzmek, ısıtmak ve nemlendirmektir. Bu nedenle polenler burundan geçerken süzülürler ve böylelikle burun duvarlarına yapışırlar. Bu yapışma sonucu orada bir alerjik iltihap gelişir ve bu mikrobik olmayan iltihap hastalık bulgularına neden olur.

Çocuklarda alerjik rinit şikayet ve bulguları nelerdir?

Alerjik rinit hapşırma/aksırma, burun tıkanıklığı, burunda su gibi akıntı, burunda ve yumuşak damakta kaşıntı şikayetlerine yola açar. Bu bulgular sıklıkla yukarıda bahsedilen nedenlerle bahar aylarında olur. Bu nedenle “bahar alerjisi, bahar nezlesi, saman nezlesi ..” gibi isimler de halk arasında verilmiştir. Ayrıca yine yukarıda bahsedildiği gibi gözlerde yanma, sulanma, kızarma ve kaşıntı belirgindir. Hem göz hem de burun yakınmasının olması tam bir “nezle” tablosuna yol açar

Bazen bu bulgular sıradan nezle, grip gibi algılanabilir. Hatta çoğu nezle ilacının içerisinde antialerjik madde olduğu için, bu ilaçların kullanımı ile yakınmalar geçer ve yanlış algılamanın devam etmesine yol açar. Bu ise doktora başvuru ve alerji tedavisinin gecikmesine neden olur. Ancak bu sıradan nezle gibi ortalam bir haftada geçen bir tablo değildir. Hastalar ellerinde sürekli yanlarında burnu silmek için mendil taşımak zorunda kalır. Burun tıkanıklıklarının devam etmesi nedeniyle gece uyku düzeni bozulur.

Gündüz olan sık hapşırma, burun kaşıntısı ve gözlerde yanma, sulanma ciddi konsantrasyon bozukluklarına yol açar. Çocuk ise okul başarısı, erişkinse iş başarısı düşer. Sürekli burun kaşıma nedeniyle “alerji selamı” denen burnu önden arkaya ovalama hareketi çok tipik olarak görülür. Bu hareket uzun süre yapılması sonucu burun kemerinde yatay bir çizgi olur. Ayrıca burun tıkanıklığı nedeniyle göz alt kapaklarında sürekli bir morluk vardır. Burunda olan sürekli alerjik reaksiyon ve burun akıntısı özellikle geceleri olan geniz akıntısı ve gece öksürüklerine neden olur. Gündüz ise sürekli genizi temizleme sesi çıkarılır.

Alerjik rinit ortalama % 20 oranında yıl boyu görülür. Bunun en sık etkeni ev tozu akarlarıdır. Ayrıca yıl boyu alerjik rinite havyan, mantar ve bizim ülkemizde çok sık görülmeyen hamam böceği alerjenleri de yol açabilir. Ancak ev tozu akarlarının neden olduğu yıl boyu süren alerjik rinitte burun tıkanıklığı daha ön planda olan yakınmadır. Ancak kronik burun iltihabı ve sinüzitte sıklıkla görülür. Sürekli hapşırma, aksırma, burun kaşıntısı ve göz yakınmaları da vardır. Ancak bu yakınmaların şiddeti polenlere bağlı bahar alerjisine göre daha azdır. Burun tıkanıklığının şiddeti ise daha fazladır.
Her halükarda özellikle bahar aylarında sık nezle-grip hali olan, yineleyen sinüziti olan, gözlerinde yanma-sulanma-kızarma olan çocuklarda mutlaka alerjik rinit düşünülmeli ve gerekli araştırmalar yapılmalıdır.

Alerjik rinit teşhisi ve sorumlu alerjen teşhisi nasıl konur ?

Alerjk rinit teşhisi koymak oldukça kolaydır. Yukarıda bahsedilen oldukça tipik bulgulardan sonra alerjik bir zemin var mı araştırmak için kan testleri yapılabilir. Burundan alınan bir sürüntü ile alerji hücrelerinin varlığı araştırılır. Ancak asıl alerji tanısını ve alerjenin tipini belirlemek için alerji deri testi yapılır. Bu kesin sonucu verir. Tabiki bu arada alerjik rinitteki gibi burun tıkanıklığı, akıntı ve hapşırma gibi bulgulara yol açan diğer hastalıklar ekarte edilmelidir.

“Alerjiye neden olan bitkilerden uzak durulmalı”
Alerjik nezle tedavisinin ilk adımı, alerjiye neden ola alerjenlerden kaçınmaktır. Eğer çocuktaki alerjik nezle polenlere karşı geliyorsa, tozlaşmanın sıkça görüldüğü aylarda, çocuğu yeşil alanlardan mümkün olduğunca uzak tutmak gerekebilmektedir.

İlaç tedavisi şikayetleri hafifletiyor
Çevresel korunma yöntemlerinin yetersiz kaldığı veya ailenin çocuğu bu tür alanlarda bulunmasını kontrol altına alamadığı durumlarda, ilaç tedavisi etkili bir yöntem olacaktır. Bu ilaçlar sadece belirtilerin görüldüğü günlerde kullanıldıklarında bile, çocuğun şikayetlerini gidermeye yardımcı olabilmektedir.

Dr. Pınar Berik Keskin
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı