Bebeğim ve Uyku Sorunumuz

1. Bebeklerde uyku gereksinimleri aylara ve yaşlara göre nasıl değişir ?

kolik-2Yenidoğan bebekler bir defada yaklaşık 30 dakika ile 4 saat arasında uyuyor. Bebeğin yaşı arttıkça uykusu da azalmaya başlıyor. Yenidoğan bebekler günün 17-18 saatini, bir aylık bebekler 16-17 saatini, 3-4 aylık bebekler ise 15 saatini uykuda geçiriyor. Dört aylık bir bebekte uykunun üçte ikisi gece gerçekleşiyor. Altıncı ayda uyku evresi 7 saat kadar sürebiliyor. Birçok bebek uyku aralarında uyanıyor ve tekrar uykuya dalabiliyor. Anne babaların çoğu bebeklerinin 10-12 saat kadar uyuduğunu söylese de aralardaki uyanmayı hesaba katmayabiliyorlar. Kimse uyandırmasa da bebek belli aralıklarla uyanabiliyor. İlk 6 ayda bebekler gece 1-3 kez emmek için uyanabiliyor. Ancak hemen tekrar uykuya dalıyorlar.  Bir yaşındaki bebeklerin yaklaşık % 85’i gece boyunca sakin ve düzenli uyuyor. Ancak yüzde 10’unda hemen her gece uyanma sorunu olduğu gözlemleniyor. İki yaşına gelindiğinde günlük uyku saati 12 saate kadar iniyor ve gündüzleri kısa süreli uyuklamaları olabiliyor. Bebeğin yaşı arttıkça gündüz uykularının süresi kısalıyor. Genellikle 3 yaşından sonra çocuklar gündüz uyumayı bırakıyorlar.

2. Bebeğe gece ve gündüz uykusu eğitimi nasıl verilebilir?

Bebeğiniz uyku alışkanlığını henüz 6 haftalıkken geliştirebiliyor. Düzgün ve düzenli bir uyku alışkanlığı oluşturabilmek için ‘anahtar’ bebeği her gün aynı saatte henüz uyanıkken yatağa koymak, aynı  saatte altını değiştirmek ve bir gece uykusu rutini geliştirmektir. Bebeğiniz için ideal uyku ortamı hafif loş ışık (hemen hemen karanlık), sessiz ve rahat edebileceği ısıda bir odadır. Gece uykusuna hazırlık yaparken her hareketinizin huzurlu ve sakin olmasına önem vermelisiniz. Sakin hareket ederken gece uykusu rutinini çok uzun sürdürmemeli ve 5-10 dakika gibi bir sürede tamamlamalısınız. Gece ve gündüzü ayırt etmesini sağlayıp gündüz çok uzun saatler uyumasını önleyerek,  huzurlu gece beslemesi ve ılık bir banyo yaptırarak rahatlatabilirsiniz. Sakin ve huzurlu bir ortam yaratıp gece uykularının mutluluk verici olduğunu ve korkmaması gerektiğini hissettirebilirsiniz.  Bu kuralları uygulayarak zaman içerisinde uzun uykularını geceye kaydırabilirsiniz. Bebeğinizin uykuya dalarken sallanmak, sizi yanında istemesi ya da beslenme isteği gibi negatif alışkanlıklarını pozitif olanlarla (kendi kendine uyumasını, uyandığında kendini huzurlu hissetmesini sağlamak gibi) değiştirmeniz gerekiyor.

3. Ebevenylerin bebeği yanında yatırması doğru bir davranış mı?

Hem evlilik ilişkisi, hem de tüm ailenin daha sağlıklı uyuması için bebeklerin sürekli, rutin halinde anne-babalarıyla uyumaları sakıncalıdır. Çoğunlukla bebekten ziyade anne-babalar yorgunluktan, özlemden, ya da artık pes ettiklerinden bebek uyumadığında yataklarına alıyorlar. Daha büyük çocukların anne-babalarının yanında yatma isteği tuvalet ihtiyacından, korkularından, kendilerini güvende hissetmelerinden veya anne-babalarıyla yeterince beraber olamadıklarından kaynaklanıyor olabiliyor.
Öncelikle çocuğun neden anne-babasının yatağında yatmak istediğini anlamak gerekiyor. Yukarıdaki sebeplerin hangisi geçerli ise, ona göre bir yol çizilmesi en doğrusu. Bu esnada çocuk gece kalkıp anne-babanın yanına yatmak isterse ışıkları açmadan, sessizce ve uzatmadan ona herkesin uyuması gerektiğini, herkesin kendi yatağında daha rahat uyuyacağını anlatmaları ve çocuğu yatağına geri götürmeleri gerekiyor. Ona bağırmak, azarlamak veya uzun açıklamalar yapmak çocuğun olumsuz ilgi görmesine ve yanlış koşullanmasına sebep olacağından, şefkatli ve biraz da mesafeli durmaları en ideali olacaktır. Anne-babaların bu konuda kararlı olmaları, her ikisinin de aynı görüşte olmaları ve süreklilik göstermeleri büyük önem taşıyor.

4. Gece terörü nedir?
Gece terörü daha yoğun yaşanan kabuslardır. Kabus gören çocuklar korkarak uyanıyor, sakinleştirilmeyi bekliyor ve kabuslarını anlatmak istiyorlar. Gece terörü ise derin uykuda, çocuk uyuduktan 2-3 saat sonra gerçekleşiyor. Çocuk bağırabiliyor, yatakta oturabiliyor, ellerini kollarını sallayabiliyor, hatta kalkıp odanın, evin içinde koşuşturabiliyor. Terliyor ve/veya hızlı nefes alabiliyorlar. Ama çocuk bütün bunlar esnasında tamamen uyku durumunda oluyor. Gece terörü çoğunlukla birkaç dakika sürüyor ve sonrasında çocuk yaşadıklarını hatırlamıyor. Gece terörü nadir görülmekle birlikte, en çok 4-12 yaş arası çocukları etkiliyor. Aşırı yorgunluk, evde, okulda stresli ortam, farklı bir ortamda uyumak, ateşli hastalık, beyin ve sinir sistemi üzerinde etkisi olan ilaçların kullanımı gece terörünü tetikleyebiliyor. Aynı zamanda gece terörünün genetik olduğu da biliniyor. Gece terörü yaşayan çocuğa bağırmak, onu silkelemek yerine sakin bir ses tonuyla rahatlatarak konuşmak gerekiyor. Altta yatan sebep ne ise, bununla ilgili bir uzmana danışmak yararlı olacaktır.

5. Bebeği sallayarak uyutmak zararlı mı?

Bebeği sallayarak uyutmak Türk kültürünün değişmez parçası. Hemen hemen tüm anneler, bebeğini ayağında ya da beşikte sallayarak uyutuyor. Oldukça masum görünen bu yöntem, dikkat edilmediğinde bebeğin henüz yeni gelişen beyninde ciddi hasarlara sebep olabiliyor.  Bebeği sallayarak uyutmaya alıştırmayın, ağladığında bırakın kendi kendine sussun. Beşikte, ayakta ya da başka araçlarla yapılan sallamanın şiddetine çok dikkat edilmesi gerekiyor.  Anneler ve babalar özellikle geceleri uyku sersemliğiyle bebekleri hemen uyusun diye aşırı şekilde sallıyor. Her gece bu şekilde sallanan bebeklerin beyninde zamanla sarsıntılar meydana gelebiliyor. Şiddetli sallamalarda iç kulak sıvısının çevresindeki dokulara hızlı bir şekilde çarpılıyor ve bu durum bebekte sersemlik haline sebep oluyor. Uzun vadede ise sallamak bebeğin beynine zarar verebiliyor.

6.Tatillerde bebeğin uyku saatlerinde değişiklik olabilir mi?

Anne babalar, tatillerinde bebeklerinin uyku saatlerini de öncesinde dikkate almalı. Bebeklerinin uyku düzenini bozmadan tatil planı yapmalılar. Tatil dönemlerinde çocukların yemek ve uyku düzenlerinin mümkün olduğu kadar bozulmaması gerekiyor.

7. Kendi kendine uyuması için ağlatma yöntemi sağlıklı bir yöntem midir?

Ağlatma yöntemi bebeklerin uykularını en iyi şekilde alabilmeleri için kendi kendilerini teskin etmeyi öğrenmeleri gerektiği yönündeki temel teorisine dayanan, aşamalı ancak katı bir teknik.

Bebeği sakinleştiren ve uyku zamanın geldiği sinyalini veren bir uyku öncesi rutini oluşturmak bence daha uygun bir yöntem olacaktır. Örneğin banyo yaptırmak, bir masal okumak ve bebeğe sarılmak gibi.

Dr. Pınar Berik Keskin
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı