Çocuk Güvenliği

Çocuklarımızın sağlığını tehdit eden en büyük tehlike yaralanmalar ve zehirlenmelerdir. Dünya’da olduğu gibi ülkemizde de yaralanmalar ve zehirlenmeler çocuklarda ölüme yol açan nedenler arasında ilk sıralarda yer alır. Buna bağlı ölümler ve  yaralanmalar sonucu oluşan engellilik hemen her yaşta  en sık görülen sağlık sorunlarından  biridir. Yaralanma rastgele ya da kader sonucu karşılaşılan bir olay değildir. Özellikle çocukluk çağında  çevredeki risklerin bilinmesi ve güvenli bir çevrenin sağlanması ile önlenebilir.

Aşağıda, bebeğinizin mutlu ve sağlıklı olmasını sağlamak üzere bilmeniz gereken çocuk güvenliği ile ilgili bazı basit ipuçları verilmiştir.

cocuk-guvenligi-2Evde :

Yeni doğan bebeğinizi hastaneden eve getirmeden önce evinizi mümkün olduğu kadar güvenli hale getirin. Bu, bebek güvenliğini sağlamak olarak adlandırılır. Özellikle çocuğunuz büyüyüp daha meraklı olmaya başladığında evinizi güvenli tutmanız gerekmektedir.

Bebek güvenliği ürünlerini hırdavatçılardan, bebek mağazalarından ve bazı süper marketlerden temin edebilirsiniz. Elektrik priz kapakları, dolap ve çekmece kilitleri ve güvenlik parmaklıkları satın almak için araştırma yapın.

Evde Bebek Güvenliğinin Sağlanması:

    Her bir çubuk arasında en fazla 6 cm aralık olan (yaklaşık olarak bir gazlı içecek tenekesinin geçebileceği genişlikte) bir bebek karyolası alın.
    Bebeğinizi asla bir su yatağı, kanepe ya da yumuşak bir yatağa yatırmayın; bebekle aynı yatakta yatarken çok dikkatli olun.
    Sıcak su termostatınızı 48,8°C’ye ayarlayın. Bebeğin banyo suyu sıcaklığı 37,7°C olmalıdır. Bebeği yıkamadan önce banyo suyu sıcaklığını bileğiniz ya da dirseğinizle her zaman kontrol edin. Çocuğunuzun girdap, Jakuzi veya sıcak banyo küvetine girmesine izin vermeyin. Vücutları sıcak suya daha duyarlıdır.
    Hiçbir zaman çocuğu banyo küvetinde denetimsiz bırakmayın. Telefona ya da kapıya bakmak için ya da her ne sebeple olursa olsun, odayı terk ederseniz çocuğu havluyla sarın ve yanınızda götürün.
    Uzun ip, kordon, çember veya kurdeleye sahip oyuncakları bebeklerden veya küçük çocuklardan uzak tutun. Kordon bebeğin boynuna dolanarak boğulmaya neden olabilir. Emzikler hiçbir zaman bebeğin boynunun etrafına bir ip ya da şeritle bağlanmamalıdır.
    Merdivenlerin en üst ve an alt kısımlarında çocuk güvenliği parmaklıkları kullanın ve bu parmaklıkların doğru monte edildiklerinden emin olun. Çocukların kafalarını içinden geçirebilecekleri kadar büyük açıklıklara sahip güvenlik parmaklıklarından kaçının. Güvenlik parmaklıklarını almaya gücünüz yetmiyorsa kendiniz yapabilirsiniz. Koridorun ya da antrenin her iki tarafına duvara ikişer parça tahtayı vidalarla tutturun. Her iki taraftaki tahtaların arasından kontrplak ya da panel geçirmek için yeterli boşluk bırakın. Koridor ya da antrenizin eninde kesilmiş bir parça kontrplak ya da panel alın. Yaklaşık 1 m yüksekliğinde olmalıdır. Tahta parçası ihtiyacınıza göre kolaylıkla konulup çıkarılabilir.
    Elektrik kordonlarını ve kablolarını çocukların çekemeyeceği, takılamayacağı ya da çiğneyemeyeceği şekilde muhafaza edin. Duvar prizlerini güvenlik kapaklarıyla kapatın.
    Yere yakın dolaplara çocukların açamayacağı kilitler koyun. Tehlikeli temizlik ürünlerini ve bıçak gibi mutfak aletlerini yüksek dolaplara kilitleyin.

Yaralanmayı Önleme :

 

    Patlamış mısır, üzüm, çerez içeren yiyecekler, kuru üzüm, çerez, sert şeker, çiğ sebze ve küçük sosis parçaları gibi küçük bir çocuğun boğazına takılabilecek yiyeceklerden sakının.
    Yerde, masada ve dolaplarda bozuk para, yüzük, çivi, raptiye, kibrit veya şişirilmemiş balon gibi yutulabilecek küçük nesneler bulundurmayın.
    Bebeği tutarken sigara içmeyin, kibrit kullanmayın ya da sıcak içecekler içmeyin. Bir sigarayı yanık halde bırakmayın.
    Ocak, kalorifer petekleri, elektrikli ısıtıcı, şömine ve sıcak su muslukları her zaman sıcak olmayabilir. Çocuklar bu tür nesnelere soğukken dokunabilir ve sıcakken dokunduklarında kötü bir şekilde yanabilirler.
    Keskin masa ve sandalye köşelerine yastık gibi yumuşak malzemeler koyun. Eğer mümkünse yuvarlak, yumuşak köşeli masalar alın.
    Bir yangın söndürücü temin edin ve kolay erişilebilir bir yerde muhafaza edin.
    Acil numaraları telefonun yanına yapıştırın ya da hızlı aramaya ekleyin. Bu numaralar 112, çocuk doktorunuz ve sizin ve diğer sağlık çalışanlarının iş numaraları olabilir.
    Evinizde kurşun maddesi bulunmadığından emin olun (boyalar kurşun içerebilir).
    Çay ve kahve gibi sıcak sıvıları bebeğinizden uzak tutun. Her ne zaman çay, kahve veya diğer sıcak içeceklerden içtiğinizde içeceği, döküldüğünde bebeğinizi yakmayacak uzaklıkta muhafaza edin.
    Çocuk oyun bahçeleri için kenarlar, bahçe zemininden en az 50 cm yukarıda olmalıdır. Çocuk oyun bahçesinin kenarları ağ gibi gözenekliyse, gözenekler, bebeğin parmağının sıkışmaması için ½ cm’den daha küçük olmalıdır. Çocuk oyun bahçesinin doğru bir şekilde kurulduğundan emin olun. Kenarlar açılır kapanır bir düzeneğe sahipse, düzgün kilitlendiğinden emin olun.

Bebek Araba Koltuğu :

 

Arabayla seyahat ederken çocuğunuzun, emniyetli bir şekilde seyahat etmesini sağlamak için daima kemerle bağlandığına emin olun ve çocuğunuzu mümkünse bir çocuk koltuğuna bağlayın. Piyasada birkaç çeşit bebek/çocuk koltuğu satılmaktadır:

Grup 0: 10 kg’ın altındaki bebekler (yaklaşık 9 aylığa kadar) için. Bebeğinizin omuzlarının etrafından ve kucağının üstünden bağlanan, kemerleri üzerinde olan arkaya doğru bakan koltuklar. Bunlar genellikle arabaya emniyet kemeriyle sabitlenirler. Ön taraftaki hava yastığı bebekler için tehlikeli olduğundan arka koltuğa konmalıdırlar. Bebeğinizin bebek koltuğuna güvenli bir şekilde kayışlarla, bebek koltuğunun da arabaya emniyet kemeriyle bağlandığından emin olun.

 Grup 0: 13 kg civarındaki bebekler için. Arkaya doğru bakan koltuklara benzeyen biraz daha büyük bir koltuk.

 Grup 1: 9-18 kg (9 aylık ila 5 yaş civarındaki çocuklar için). Bu koltuklar, çocuğunuz 13 kg. oluncaya kadar arkaya doğru bakacak şekilde kullanılabilecek biçimde tasarlanmıştır. Yeteri kadar ağırlığa ulaştıklarında ve kendi kendilerine oturabilecek yeteneğe kavuştuklarında çocuk öne bakacak şekilde döndürülebilirler.

 Grup 2: 18-25 kg (5 ila 7 yaş civarındaki çocuklar için). Yükseltici koltuklar, çocuğu kaldırarak, arbadaki normal emniyet kemerleri ile çocuğun bağlanabilmesi için tasarlanmıştır. Bazıları katı yastıklara benzerken, bazıları da çocuk yeterli uzunluğa gelene kadar ilave destek sağlamak için çıkarılabilir arkalıklara sahiptirler.

 Grup 3: 22-36 kg. Destek yastıkları, normal emniyet kemerini takabilecek kadar uzun olmayan çocuklara küçük bir miktar yükseklik kazandırır.

 Bebek/çocuk koltuğu seçmenin ipuçları:

    Sadece TSE (Türk Standardları Enstitüsü) ve CE onaylı bebek/çocuk koltuklarından alın. Koltuğun üzerinde ya da üzerindeki bir etikette standarda ait logoyu arayın.
    Bir araba kazasında bulunmadığından kesinlikle emin değilseniz, ikinci el bebek/çocuk koltuğu almayın. Araba kazaları koltuğa çocuğunuz için tehlikeli olabilecek ve sizin göremeyeceğiniz hasar vermiş veya koltuğu güçsüzleştirmiş olabilir. İkinci el bir koltuk satın almak daha ucuz olacağından, çocukları yakın bir zamanda çocuk koltuğu kullanma yaşını aşmış etrafınızdaki annelere sorun.
    Bebek/çocuk koltuğunu arabanıza nasıl takacağınızı bildiğinizden emin olun.
    Emin değilseniz mağazadaki görevliye sorun. Mağaza görevlileri ürün hakkında bilgi sahibi olacağından, koltuğun bir bebek mağazasından alınması en iyisidir.
    Piyasada iyi, ucuz bebek/çocuk koltukları satılmaktadır. Süslü bir koltuğa çok fazla para vermeyin, en iyi kullanıma ve iyi güvenlik özelliklerine sahip bir koltuk alın.

Bebeğinizi hastaneden eve getirdiğiniz ilk günden itibaren bebek koltuğunu kullanmaya başlayın. Çocuk koltuğunun bulunmadığı bir durumla karşılaşırsanız, çocuğunuzun normal emniyet kemeriyle ve mümkünse arabanın arka koltuğuna emniyetli bir şekilde bağlandığından emin olun. Kemerin omuz kısmı çocuğun nefes almasını engelliyor gibiyse bu kısmı çocuğunda arkasına atın ve kemerin kucağı saran diğer kısımını normal bir şekilde bağlayın. Acil bir durumda, bir yetişkin kucağında bebekle, emniyet kemeri hem bebeği hem de yetişkini saracak şekilde bağlanmış vaziyette, mümkünse arabanın arka koltuğunda seyahat edebilir.

Zehirlenmeler :

Zehirlenmelerde en önemli neden ailelerin bilgisizliği veya ihmalidir. İlaçların ilgi çekici renkte ve ilaç kapaklarının kolay açılır şekilde üretilmiş olması da diğer nedenlerin başında gelir.

Zehirlenmeyi kolaylaştırıcı faktörler:

• Kalabalık aile
• Aile içi sorunlar
• Anne babanın çok yoğun çalışması, sürekli meşgul olması
• Yeni bir kardeşin doğması
• Yoksulluk
• Taşınma

Zehirlenmelerin % 90’dan fazlası en güvenilir yer olarak bilinen evlerde gerçekleşir.
Zehir danışma merkezlerine zehirlenme nedeni ile bildirilen hastaların % 50 den fazlası 5 yaş altındaki çocuklardır. Çocukluk çağı zehirlenmeleri özellikle iki yaş grubunu ilgilendirmektedir:

I. 9 ay – 5 yaş arası
II. Ergenlik dönemi

İlk 5 yaş grubunda görülen zehirlenmeler daha çok kaza nedeniyle ve erkek çocuklarda daha sık görülmektedir. Bu yaş grubundaki çocuklar hareketli, merakli ve araştırmacı yapıda oldukları için en riskli grubu oluşturur. Ayrıca her şeyi ağızlarına götürmeye meraklı olmaları ve büyükleri taklit etmeyi sevmeleri de zehirlenmeyi kolaylaştırır. 5 yaş altındaki çocuklarda genellikle tek bir madde ile zehirlenme görülür.
Ergenlik yaş grubunda görülen zehirlenmeler ise daha çok kızlarda görülür ve istemli olarak intihar amaçlı ilaç alımları sonucu oluşur. Ergenlik dönemindeki zehirlenmelerde genellikle birden fazla ilaç alımı söz konusudur.

Zehirlenme çok çeşitli maddelerle olabilir:

a) Katı zehirler: İlaçlar, bitkiler, tozlar (deterjan), tablet şeklinde böcek ilaçları

b) Sıvı zehirler: Losyonlar, sıvı sabunlar, şuruplar, cila ve boyalar

c) Spreyler: Sprey boyalar, böcek ilaçları, temizleyici spreyler

d) Görünmeyen zehirler: Gazlar ve buharlar. Kombi- şofben, araç egzos gazı, soba dumanı

Zehirlenmelerde belirtiler alınan maddeye göre çok çeşitlilik gösterir. Kalp hızında artma- azalma, solunum hızında artma- azalma, tansiyon düşmesi veya çıkması, bulantı kusma, bilinç kaybı, havale gibi çeşitli belirtiler görülür.

Bazı ilaçların çok az miktarları bile öldürücü etkiler yapabilir. Tek bir tablet bile bazen bir çocuğun ölümüne neden olabilir. En tehlikeli zehirlenmeye yol açan maddeler: İlaçlar (antidepresanlar, demir içeren ilaçlar, kalp ilaçları, havale ilaçları), yemek borusunda yanık oluşturabilen temizlik maddeleri (lavabo açıcılar, yağ çözücüler, tuvalet taşı temizleyiciler..), karbon monoksit, böcek ilaçları, hidrokarbonlar(mobilya temizleyiciler, tiner..), yabani mantarlar.

Zehirlenme durumunda acil olarak yapılması gerekenler:

• Doktorunuzun telefon numarasını kolay ulaşılabilecek bir yerde bulundurun

• Zehir danışma merkezinin numarasını evde bulundurun (0 800 314 7900 )

• Ambulans numarasını evde bulundurun (112)

• Öncelikle sakin olun

• Zehirlenmenin neden kaynaklandığını anlamak için çocuğun çevresinde bulunan tüm ilaçları gözden geçirin

• Çocuğu tehlikeli ortamdan uzaklaştırın

• Bilinci kapalı ise nefes alıp almadığını ve nabzını kontrol edin

• Hayatı tehdit eden bir durum varsa suni solunum ve kalp masajı için hazırlanın

• Doktorunuzu ararken sakin olmanız ve aşağıdaki bilgileri doğru bir şekilde aktarmanız hayat kurtarıcı olabilir: Çocuğun o andaki bilinç durumu, ilacın tam adı, kaç tablet veya şurup şişesinin ne kadarını içtiği, zehirlenmenin olduğu saat, çocuğun yaşı ve tartısı..

Her zehirlenmede kusturma doğru olmayabilir, Sağlık görevlilerine sormadan hiç bir zehirlenmeyi kusturmaya çalışmayınız. Asitli maddelerde, gaz yağı veya eter gibi petrol ürünlerinde kusturmak hastaya faydadan çok zarar verebilir. Ayrıca hastanın bilinci kapalı ise kesinlikle kusturulmamalıdır.

Toksik bir maddeye maruz kalma öyküsü alınamayan bazı zehirlenme vakalarında gelişen bulgu ve belirtiler  sık görülen hastalıkları taklit edebilir. Tam tersi de olasıdır. Acil hekimi her zaman zehirlenme olasılığını akılda tutmalıdır. Özellikle ergenlik yaş grubundaki hastalarda sağlık personelini yanıltıcı hikayeler çok sık görülür. Ergenlik dönemindeki vakalarda anne baba ve çocuk ile ayrı ayrı görüşülmelidir

Zehirlenen bir çocukta içtiği maddeye göre tüm sistemleri etkileyen kalıcı hasarlar görülebilir. Bunlar böbrek yetmezliği- dializ hastası olma, kalp yetmezliği, bilinç kayıpları, koma tablosu ve ölümle sonuçlanan çok ciddi tablolar oluşabilir.

ZEHİRLENMELERİN ÖNLENMESİ İÇİN AİLELERE TAVSİYELER

• Hiçbir zaman çocukların önünde ilaç içmeyin. Sizleri taklit edeceklerini unutmayın.

• Çocuklara ilaçları asla şeker diye vermeyin.

• İlaç ve temizlik maddelerini mutlaka kilitli dolaplarda ve çocuğun boyunun erişemeyeceği yükseklikte saklayın.

• Tüm tehlikeli ürünlerin üzerinde etiket olmasına dikkat edin. Zehirli maddeleri asla su bardaklarına koymayın.

• Çocuklarınıza karanlıkta ilaç içirmeyin.

• İlaçları her zaman orijinal paketlerinde saklayın. Tehlikeli temizlik maddelerini (kezzap, eter, tiner..) kola, gazoz şişesi gibi eski içecek şişelerine koymayın.

• Zehirlenmelerin bir bölümü misafirlikte olmaktadır. Misafirliğe gittiğiniz evlerde çocukları mutfak ve banyolarda yalnız bırakmayın. Her aile bu konuda sizin kadar titiz olmayabilir.

Çocukların her türlü ambalajı açabilme ihtimalini unutmayın.

-Tehlikeli hiçbir maddeyi buzdolabina koymayın.

-Böcek ve fare zehirlerini açıkta bırakmayın. Bu tip zehirler deriden emilerek kana karışır, çocukların asla dokunmaması gerekir.

-Evdeki bitkilerinizin yapraklarının zehirli olup olmadığını araştırın.

-Kombi şofben soba gibi ısıtıcıların güvenliğini sık sık kontrol edin.

-Evinizi kurşunsuz boya ile boyatın.

Zehirlenme konusunda her zaman olabilecek en kötü ihtimali düşünerek sağlık personellerinden yardım isteyin. Bir tabletten ne zarar gelir veya kusturdum artık tehlikesi kalmadı gibi düşüncelerle hastaneye gitmeyi ertelemeyin. Çocuğunuzun yanında bulduğunuz tüm ilaçları hastaneye giderken yanınıza alın, hangisinden ne kadar içtiği konusunda eksik bilgi vermemeye gayret edin. Zehir danışma merkezinin 24 saat hizmet verdiğini unutmayın.

Dr. Pınar Berik Keskin
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı