Emzirme ve Anne Sütü

Emzirme son derecede sağlıklı ve doğal bir yöntemdir. Emzirmeye, doğum şekli normal veya sezaryen olsun, mümkün olduğunca doğumdan hemen sonra başlanmalıdır. Çünkü saatler süren doğum eylemi sonrası  dünyaya gelen bebek yorgundur ve acıkmıştır. Anne sütü bebeklerin gelişebilmeleri için gerekli tüm besinleri içerir. Hiçbir besin ve mama anne sütünün yerini tutamaz.

Anne sütünün bebekler için önemi nedir?

Anne sütü, bebeklere gereksinimi olan tüm besin öğelerini tek başına ilk altı  ay sağlayabilen en iyi besindir. Anne sütü ve doğumdan sonra gelen ilk sarı süt, bebek için çok önemlidir, çünkü  bebeği hastalıklara karşı korur, bebeğin ilk aşısıdır. Anne sütü bebekler için yaşamsal öneme sahip. Ayrıca annesiyle sevgi bağı kurabilmesi için en iyi iletişim yolu emzirme. Ayrıca anne sütü ileriki yaşlarında, diğer besinlerle beslenen bebeklere göre daha zeki olmalarına katkı sunar.

Anne sütü  neden bebekler için iyi besindir?

Anne sütü, bebeğin ilk altı ay ihtiyacı olan protein, yağ, demir, vitamin gibi her türlü besin değerine içeren ideal besin kaynağıdır. İçindeki koruyucu maddeler nedeniyle bebeği enfeksiyonlardan korur. Anne sütünün hazmı kolaydır, kaynatmak gerekmez. Daima taze, temiz ve bebeğe vermek üzere hazırdır.

Tamamen doğal olan anne sütünde bebeğin büyümesi için gerekli olan maddeler inek sütünden daha fazladır. Anne sütünde yeterli miktarda su ve vitamin bulunduğu için, çok sıcak iklimlerde bile bebeğe su vermeye ve ayrıca ilk altı ayda meyve suyuna gerek yoktur. Anne sütü alan bebekler diğer besinlerle beslenen bebeklerden daha zeki olurlar.

Anne sütü  bebekleri hangi hastalıklara karşı korur?

Anne sütü ve doğumdan sonra gelen ilk sarı süt ishal, solunum yolu enfeksiyonu gibi hastalıklardan koruyor. Anne sütü ile beslenmiş çocuklar astım, alerji, çocuk diyabeti gibi hastalıklara karşı daha dirençli oluyor ve kanser oranının daha düşük olduğu biliniyor. Anne sütünün içinde yeterli demir olduğu için, emzirilen bebeklerde kansızlık görülmez. Ayrıca anne sütü alan bebeklerde, pişik, karın ağrısı ve kabızlık daha az görülür.

Bebekler ne kadar süre anne sütü ile beslenmelidir?

DSÖ ve UNICEF, anne sütü ile beslenmenin doğumdan hemen sonra başlanmasını, ilk altı ayda sadece anne sütü verilmesini ve emzirmenin altı aydan sonra uygun besin takviyeleriyle iki yaş ve üzerine kadar devam etmesini öneriyor.

İdeal emzirme nasıl olmalıdır?

Hamilelik döneminde anne adayı emzirme konusunda bilgilendirilmeli ve bilinçlendirilmelidir. Anne ve bebek yirmi dört saat birlikte olmalıdır. Emzirme doğumdan yarım saat sonra başlamalıdır. Annelere emzirme ve bebeklerinden ayrı olduklarında da sütlerini muhafaza etme yöntemleri öğretilmelidir. Yeni doğmuş bebeklere anne sütü dışında herhangi bir yiyecek ve içecek verilmemelidir. Bebek her isteğinde emzirilmelidir. Yapay meme veya emzik emzirme döneminde bebeklere verilmemelidir.

Emzirmenin anne sağlığına faydaları nedir?

Emzirme bebekle anne arasında özel sevgi bağı kurulmasını sağlar. Doğumdan hemen sonra emzirme doğum sonrası kanama miktarını azaltır. Bebeğin annesini emmesinin anneyi idrar yolu enfeksiyonlarından, meme ve yumurtalık kanserinden koruduğu bilinmektedir.

Emzirmenin psikolojik faydaları nedir?

Emzirme anne ve çocuk arasında yakın sevgi dolu ilişki sağlar. Annenin duygusal açıdan tatminini sağlar. Bebek daha az ağlar. Anne bebeğine daha sevgi dolu davranır.

Bebek her ağladığında emzirilmeli midir?

Evet, bebek her ağladığında emzirilmelidir. Yeni doğan bebekler genellikle günde 8-10 öğün emmek isterler. Bebeğin emme sıklığı daha sonra giderek azalır.

Emzirmenin etkili bir şekilde başlaması ve sürdürülmesi için doğumdan sonra yapılması  gerekenler

    Bebek doğumdan hemen sonra çıplak olarak annenin çıplak göğsüne konulmalı ve arama refleksi başlar başlamaz ilk emzirme sağlanmalıdır.
    Bebeğe tıbbi endikasyonlar (gereklilikler) dışında emzirme öncesi hiç bir besin verilmeden ilk olarak kolostrumu emmesi sağlanmalıdır.
    Bebek gece ya da gündüz her istediğinde ve istediği sürece emzirilmelidir.
    Anne ile bebek aynı odada kalmalıdırlar.
    Emzirilen bebeğe ilk 4-6 ay su dahil başka hiç bir gıda verilmemelidir.
    Bebekte emme refleksinin en kuvvetli olduğu an doğumdan sonraki 20-30 dakikadır. Bebek bu sürede emzirilmezse emme refleksi geçici olarak zayıflar ve bu zayıflama 1-1.5 gün devam eder. Bu nedenle bebeğin doğduktan sonra ilk yarım saatte anne memesine konulması çok önemlidir.

Emzirme tekniği

    Emzirme-ve-Anne-SutuBebeğinizi emzirirken size en yakın duruşu benimseyin. İlk bir kaç gün yana doğru yatıp bebeğinizi kolunuz üzerine yaslayıp emzirmek size rahat gelebilir.
    Daha sonra bir koltukta oturarak sırtınızı yumuşak bir yastığa ayaklarınızı da bir tabureye dayayarak bebeğinizi emzirmeniz daha çok hoşunuza gidecektir.
    Bebeği emzirmeye başlamadan önce ellerinizi sıcak suyla yıkayın. Göğüs uçlarınızı temizleyin. Bebeğe önce bir memenizi verin ve on dakika emzirin sonra diğerini vererek on dakika daha emzirin. Bir sonraki emzirmeye bebeğin en son emdiği göğüsten başlayın.
    Bebeğiniz süt gereksiniminin önemli bir bölümünü emzirmenin ilk bir kaç dakikasında alacaktır fakat sütün devamlı oluşabilmesi için bebeğin her iki göğüsle de emzirilmesi şarttır. Bebekler içgüdüsel olarak meme emmeyi bilirler. Ama ilk günler meme ucunu bulmakta güçlük çekebilirler. Göğsünüzün ucunu başparmağınızla orta parmağınızın arasına alıp bebeğin ağzına vererek ona yardımcı olun.
    İyi beslenebilmesi için bebeğin ağzını tamamen açması ve sadece göğüs ucunu değil göğsün koyu renkli bölgesinin tümünü dudaklarıyla kavrayarak meme emmesi gerekir. Göğüs uçlarını parmak uçlarınızla bastırarak süt akışını hızlandırabilirsiniz. Meme verirken göğsünüzün bebeğin nefes almasını engellememesine dikkat edin.
    Genellikle bebeğiniz doyduğunda kendisi karar verip memenizi bırakacaktır. Bazı bebekler özellikle de daha çabuk yoruldukları ilk günlerde daha uzun süre anne göğsünde kalmayı, anneleriyle cilt cilde temas etmeyi ve onun kokusunu daha uzun süre hissetmeyi tercih ederler. Lütfen telaşlanmayın ve bu konudaki endişenizi doktorunuza aktarın.
    Emzirme etkisiz ise; Meme ile bebeğin yanak ve çenesi arasında mesafe vardır ve bebek sadece meme başını tutmaktadır. Bebek çok sayıda, kısa süreli, hızlı ve yüzeysel emme hareketler yapmaktadır. Yeterli miktarda süt gelmediği için bebek huzursuzdur,
    Bebeğin sadece meme başını emmesi halinde; Meme başı zedelenir, anne meme başında acıma hisseder. Süt gelmesi ve sütün yapılması yeterince uyarılamaz. Süt gelmediği için hayal kırıklığına uğrayan bebek emmeyi reddeder.Pek çok anne bebeğini anne sütüyle beslemeyi istemiş olmasına rağmen meme başları acıdığı için emzirmekten vazgeçer. Bu nedenle emzirmenin henüz başlangıcında iken bebeğin memeyi doğru bir şekilde kavrayıp kavrayamadığının kontrol edilmesi çok önemlidir. Sadece meme başını emen bir çocuk, eğer uygun bir pozisyon verilirse, kısa sürede memeyi kavramasını öğrenir ve meme başındaki acıma ortadan kalkar. Ancak bu süre uzadığı takdirde anneye sabırlı olması söylenerek cesaret verilmelidir. Bebek ağlar, memeyi almak istemez, reddeder. Anne meme başında acıma hisseder.

Emzirme sıklığı

    Bebeğiniz sizi, ihtiyacı  olduğu zaman emecektir. Acıktığı zaman ağlayacak, yeterince aldığı zaman da beslenmeyi durduracaktır. Bebeklerin çok küçük mideleri vardır, bu yüzden de beslenme zamanında sadece üstesinden gelebilecekleri kadar ufak miktar alırlar. Sonuç beslenme sayılarında sıklık. ilk bir kaç haftada, yeni doğan bebeğiniz 24 saatlik zaman dilimi içinde 8 -12 beslenmeye ihtiyaç duyar. Bu da her 2 – 3 saatte bir beslenme demek, ve genelde gece boyunca 1 -2 defa olur.
    Bebeğinizin beslenme saatleri arasında dinlenmeye ve yediklerini sindirmeye ihtiyaçları vardır. Bu zaman aralığı da sütünüzün tekrar dolmasına yardımcı olur. İlk aydan sonra emzirme sıklığı günde 6 -7 defaya düşer.
    Her emzirme genellikle yaklaşık 10 -20 dakika arasındadır. Başlangıçta bebeğiniz biraz arsızca (doyumsuzca) davranacaktır; fakat; doydukça ve yoruldukça daha sakin bir şekilde emecek ve durgunlaşacaktır.
    Bebeğinizin yeterince beslenip beslenmediğini görmenin en iyi yolu, aylık kilo, boy ve baş çevresi artışının düzenli olarak takip edilmesidir.

 Anne sütünü  arttırmanın yolları

    Kendinizi psikolojik olarak emzirmeye hazırlamak, ayrıca emzirme eğitimi için çocuk hekimine gitmelisiniz.
    Sütünüzün gelmesini beklemeden ve kesinlikle şekerli su vermeden, bebeğinizi doğar doğmaz ilk yarım saat içinde mutlaka emzirmelisiniz.
    Bebek doğduğu andan itibaren istedikçe emzirilmelidir. Yenidoğan bebekler genellikle 8-10 öğün emmek isterler. Öğün sayısı daha sonra giderek azalır. Sık emzirme bol süt gelmesini sağladığı gibi, göğüslerin şişmesini ve acımasını da önler.
    Emzirmeden önce veya sonra ticari mama, inek sütü ya da başka gıdaların verilmesi, bebeğin aldığı süt miktarını azaltır. Bu durum da daha az süt gelmesine neden olur. Bu tür ek gıdaları, bebek 6 aylık olmadan başlamamak gereklidir.
    Başkaca sıvılar vermek için biberon kullanılmamalıdır, bebeğin meme emmesini tümüyle kesebilir. Biberonun gerektirdiği emme şekli meme emilmesinden daha farklı ve kolay olduğu için biberonu tercih etmelerine neden olabilir.
    Geceleri emmek isteyen bebeği annenin emzirmesi çok önemlidir. Bu durum hem bebeğin psikolojik dengesinin sarsılmaması hem de annenin süt veriminin artması açısından son derece önemlidir. Geceleri emzirmenin anne açısından güçlüğü nedeniyle babanın ve aile büyüklerinin bu konuda anneye yardımcı ve destek olması çok yararlı olacaktır. Zaten bu durum ikinci-dördüncü ayın sonuna doğru yavaş yavaş ortadan kalkacak ve geceleri emme ihtiyacı azalacaktır. Ancak bu konuda bazen aileler büyük bir yanlışlık yapmaktadırlar. Geceleri emzirmek yerine biberon ile beslemektedirler. Böylece hem annenin süt verimi azalmakta, hem çocuğa mikrop kaynağı olabilecek doğal olmayan beslenme yapılmakta, hem de bebek en yararlı olan anne sütünden mahrum bırakılmaktadır.
    Gün boyu çalışan anneler mamaya geçmeye alternatif olarak sütlerini sağarlar. Bu süt daha sonra kullanmak için buzdolabında en fazla 24 saat boyunca veya derin dondurucuda üç aya kadar muhafaza  edilebilir. Buzu çözüldükten sonra yeniden dondurulmamalıdır. Sağılan süt siz işte iken bebeğinizin maması olarak kullanılabilir.

Yenidoğan döneminde emzirmenin başarılı  sayılma kriterleri:

    Bebek ilk iki günde en az 1-2 bez ıslatmış olmalıdır.
    Üçüncü günden sonra günde 4-6 adet hazır bez ıslatmış olmalıdır.
    Günde en az 3-4 dışkılama olmalıdır. Dışkı miktarı bir yemek kaşığı ya da daha fazla olmalıdır. Üçüncü günden sonra yumuşak,sarı dışkılama 4 (eğer büyükse) ile 10 (eğer küçükse) arasında olmalıdır.
    Bebeğin emmesi ritmik bir şekilde duyulmalıdır. Bebeğe bir taraftaki emmesi bitene kadar izin verilmelidir (emme süresi anne ve bebeğin tercihine göre değişebilir).
    Bebeğin sürekli bakım ister, daima aç ve hiç bir zaman memnun görülmemesi. Nadiren ağlaması ve 4-6 saatten fazla kesintisiz uyuması.
    Bebeğin günlük tartı artışının 20-30 g’dan az olması. Bebeğin doğumdan sonra onuncu günde doğum tartısına ulaşamaması.

Doğum Sonrası  Ek Besin Vermenin Kabul Edilebilir Medikal Nedenleri :

    1500 g’ın altında doğum ağırlığı ya da 32 haftanın altında gestasyon yaşı
    Potansiyel ağır hipoglisemi ile birlikte SGA (gebelik yaşına göre düşük tartılı bebek)
    Annenin ağır hasta olması (psikoz, eklampsi ya da şok gibi)
    Bebeğin doğumsal metabolizma bozukluları (galaktozemi, fenilketonüri ve maple şurup hastalığı gibi)
    Bebeğin akut sıvı kayıpları
    Annenin emzirme için kontrendike ilaç kullanması (onkoloji ilaçları,antiepileptikler,antipsikotikler gibi)

Bebeğin memeyi reddetmesi :

    Bebek hasta olabilir.
    Burnu tıkalı olabilir.
    Ağzında pamukçuk vardır.
    Bebek ememeyecek kadar küçük ve güçsüzdür.
    Doğumdan sonra bebek anneden ayrı kalmış ve emzirme gecikmiştir.
    Annenin işi ve hastalığı nedeniyle bebek uzun süre anneden ayrı kalmıştır.
    Biberonla beslenen bebek anne memesi ile biberon ucundaki suni memeyi karıştırmıştır.
    Anne sütünün yanı sıra su, şekerli su, mama verilmiştir.
    Annenin süt salınması ile ilgili problemi vardır. Süt birden gelmiş ve bebek baş edemeyerek korkmuştur veya süt yavaş gelmiş ve bebek öfkelenerek emmeyi bırakmıştır.

Çözüm

    Bebeği doktora götür.
    Her emzirme öncesinde bebeğin burun deliklerini serum fizyolojik ile ıslatılmış fitil haline getirilen pamukla temizle.
    Bebek emmeye başlayıncaya kadar sütünü temiz kaba sağ ve gavaj- kaşıkla ver.
    Sabırla emzirmeyi dene.
    Sütünü sağ, kaşıkla verilmesini sağla. (Birkaç gün memeleri emzirmek sağmak veya emzirmek sütü artırır)
    Biberonla beslemeyi durdur. Sütünü sağ, kaşıkla ver.
    Anne sütünden başka yiyecek- içecek verme.
    Her emzirmeden önce sağarak memeyi boşalt. Çok dolu olmasını ve birden akmasını önle. Sık sık ve bebeğini istediği süre emzirerek yeterince sütün olmasını sağla.
    Emerken çok giydirme.

İlk günlerde annenin sütü konusundaki endişeleri:

    Doğumun hemen ertesinde memeler boştur. Memelerin ilk günlerde boş  olmasını çoğu anne endişe ile karşılar. Neden emzirmediği sorulduğunda “Daha sütüm gelmedi” cevabını verir. Halbuki ilk günlerde az da olsa süt yapımı olur. İlk gün oluşan süte ağız adı verilir.
    Bu sütün bebeğe mutlaka verilmesi gerekir. Bebek emmeye devam ettiği sürece hayatın 3.-4. gününden itibaren süt bollaşmaya başlar.
    İlk günlerde süt gelmiyor diye bebekler emzirilmezse süt gelişi gecikir. Bu duruma meydan vermemek için doğumdan hemen sonra başlamak üzere bebekler sık sık emzirilmelidir. Böylece süt yapımı artar ve memeler gerginleşir.
    Memelerin gerginleşmesi anne tarafından hissedilir ve sütün yeterli yapıldığını anne anlar. Ancak ilerleyen haftalarda bebeklerin çok iyi emmesinden dolayı memeler çok iyi boşaltıldığı için yumuşama ve gerginliğin kaybolması durumu ortaya çıkar. Bu durum normal bir olaydır. Aslında süt yapımı halen yeterli bir düzeydedir ama memelerin bu şekilde yumuşamasını anneler yanlış algılayıp sütünün azaldığından yakınırlar. Bu yanlış inanış sonucunda acele ile ek gıdaya başlarlar.

Emzirmede gözlenen anneye ait sorunlar:

    Süt ateşi: Memeleri gerginleşen annelerde gözlenebilir. Biriken sütün anne kanına karışması sonucu ortaya çıkar. Genellikle 24 saat kadar devam eder. Ateş kendiliğinden geçer. 48 saatten uzun sürmesi durumunda enfeksiyon yönünden inceleme gereği doğar.

    Meme uçlarındaki çatlak: En önemli nedeni bebeğin emzirilme tekniğinin yanlış olmasıdır. Öncelikle tutuş tekniği düzeltilmelidir. Bebek emzirilmeye ağrıyan memeden başlanılmalıdır. Memenin mümkün olduğu kadar fazla zaman hava ile teması sağlanmalıdır. Emzirilme sonunda gelen sütün bir kısmı meme üzerinde bırakılmalıdır. Çatlak olan taraftan emzirilme mümkün olmuyorsa sütün sağılması yoluna gidilmelidir. Emzirmeye daha az hassas olan memeden başlanmalıdır. Emzirme sonrası memeler su ile durulanmalı, havalandırılarak kurulanmalıdır. Meme başı kuruduktan sonra elle sıkılarak memeden damlaması sağlanan birkaç damla süt hafifçe meme başına sürülüp kendiliğinden kuruması sağlanmalıdır. Meme ucunda çatlak ve ağrı olmasında bir başka nedende memenin nemli bırakılmasıdır. Bu nedenle emzirme sonrası memenin kuru tutulmasına özen gösterilmelidir. Sızıntıların memeyi ıslatmaması için sık ped değiştirilmeli ve emzirme aralarında hava ile temas sağlanmalıdır. Yüzeysel bir iltihap için antibiyotikli krem kullanılması gerekirse emzirme öncesi meme durulanmalıdır. Bir aydan sonraki meme ucu enfeksiyonlarının en önemli nedeni ise mantar enfeksiyonlarıdır.

    Meme ucu kısalığı: Anneler meme ucu kısalığı nedeni ile bebeklerini emziremeyeceklerini düşünür. Aslında emzirme için meme başının uzun olmasına gerek yoktur. Emzirme meme başından yapılmadığı için meme başının uzun olması bir avantaj sağlamaz. Ağız içine sadece meme başı değil areolanın büyük bir kısmı girmesi gerektiğinden emzirme için meme başına fazla ihtiyaç yoktur. Bebeğe meme verilmeden önce meme ucu etrafındaki areola iki parmakla yandan hafifçe tutularak çekildiğinde bebeğin ağzına girecek bir şekil aldığı görülür. Areolanın bebek ağız içerisinde bu şekilde tutularak sokulması başarılı bir emzirme sağlayacaktır.

    Meme kanallarının tıkanması: Memede üretilen süt meme başına ince kanallarla taşınır. Bu kanalların tıkanması sonucunda o bölgelerde ağrı ve sertlikle birlikte olan topaklanmalar ortaya çıkar. Tedavi memelerin sık sık boşaltılması ile sağlanır. Bu işlemi bebeğin yapması tercih edilir. Bu nedenle bebeğin sık sık anneyi emmesine izin verilir. Emzirmeye kanalların tıkalı olduğu meme tarafından başlanmalıdır. Yeterli boşalma sağlanamıyorsa elle veya pompa ile boşaltma işlemi sık sık yapılmalıdır. Tıkanmanın olduğu yere yukarıdan meme başına doğru nazikce sıvazlama yapılmalı ve bu işlem sık sık tekrarlanmalıdır. Annenin istirahat etmesi sağlanmalıdır. Ilık duş alınması da işe yarar.

    Mastit: Kanalların tıkanması uygulanan yöntemlere rağmen giderilememişse meme dokusunda enfeksiyon gelişebilir, iki haftadan önce nadiren görülür. Mastit oluştuğunda meme dokusunda şişkinlik, hassasiyet ve kızarıklık olur. Ateş görülebilir. Mastit emzirmeye engel oluşturmaz. Mastitli anne emzirmeye devam etmelidir. Mastitli memeden emme bebeğe ilave risk getirmez. Emzirmeye sağlam memeden başlanıp diğer tarafa kendiliğinden süt gelince geçilmelidir. Emzirme mümkün olmuyorsa uygun şekilde sağma işlemi uygulanmalıdır. Bu işlemler yapılmadığı takdirde yani süt memede kaldığı sürece enfeksiyon yaygınlaşır ve süt üretimi azalarak kesilir. Uygun antibiyotik tedavisi gereklidir. Ağrı ve hassasiyeti azaltmak için parasetamol veya ibuprofen verilebilir. Enfekte meme üzerine ıslak sıcak havlu koymak yararlıdır. Bu işlem sık sık tekrarlanır.

Emzirmenin bebeğe ait sorunları

    Bebeğin uykulu olması:Böyle durumlarda bebeği uyandırmak için şekil-1’deki hareket uygulanmalıdır. Bunun için bir elle bebeğin başı ve sırtının üst kısımları, diğer elle de bacakları tutulur. Bebek sırtından desteklenirken, bacakları oturur duruma getirilir. Bu işlem bebeği uyandırmak için birkaç kez tekrarlanır. Anne parmakları ile ilk gelen sütü hafifçe sağarak, bebeğin ağzına boşaltması, bebeğin yorulmadan ilk yudumu olmasını sağlar. Bu, bebeğin emme hareketlerinin başlamasına yol açar.

    Bebeğin huzursuz olması: Bebeğin huzursuz olduğu ve çok ağladığı (dolayısıyla yorgun olduğu) durumlarda da emmesi güç olabilir. Bunun için emzirmeye başlamadan önce, sakinleştirilmesi gereklidir.

    Biberonla beslenen bebek: Biberonun emziğine alışan bir bebek için, annenin memesini emmek oldukça güç bir iştir. Bu nedenle biberon verilen bebeklerin, daha sonra memeden emmeyi öğrenmeleri, biberonu tamamen bırakmaları zordur. Buna karşılık bebekler başlangıçtan beri annelerini emmeye alışmışlarsa, daha sonra herhangi bir nedenle kısa süreli biberon verilse bile annelerini daha kolay emerler. Anne bebeğini emziremiyorsa, eli veya aletle sağdığı sütünü biberonla değil, kaşıkla vermelidir.

 Emzirme Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

    Emzirmeye başlamadan önce ellerinizi yıkayınız.
    Emzirirken sırtınızı dayayabileceğiniz şekilde rahat oturunuz.
    Her gün banyo yapamayan anneler, meme başlarını günde bir kez ılık su ile silmelidirler. Meme başlarının nemli olması meme başı çatlaklarına yol açar.
    Emzirirken meme ucu ve etrafındaki kahverengi halkanın çocuğun ağzını tamamıyla kapatacak şekilde olmasını sağlayınız.
    Emzirirken çocuğunuzun burun deliklerinin açık olmasına dikkat ediniz.
    Her emzirme öğününden sonra bebeğinizin gazını çıkarttırınız.
    Beslenme programını bebeğinizin isteğine göre düzenleyiniz. Bu istek 2 saat aralıklarla bile olabilir, buna uyunuz.

Dr. Pınar Berik Keskin
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı