Yenidoğan Tarama Testleri

Herhangi bir  hastalığın henüz belirtileri ortaya çıkmadan saptayan yöntemlere tarama testleri adı verilir. Tarama testleri ile bazı hastalıklar henüz kalıcı hasar yaratmadan yakalanabilmektedir.Telaşlanmanıza gerek yoktur, taraması yapılan hastalıklar seyrek rastlanan durumlardır ve büyük olasılıkla çocuğunuzda böyle bir hastalık görülmeyecektir. Ancak tamamen sağlıklı ailelerin bebeklerinin de bu hastalıklardan birine maruz kalabileceği unutulmamalıdır.

Standart metabolik hastalılar tarama testlerinde sadece fenilketonüri ve hipotiroidi taraması uygulanmaktayken , bazı merkezlerde 35′ in üzerinde hastalığın taraması yapılabilmektedir.

Görme taramasında amaç, görmenin normal gelişimini engelleyecek risk faktörlerini saptamak ve yetersiz görmesi olan bebekleri erken dönemde tanımaktır. Bebekler; şaşılık, kırma kusuru, katarakt, glokom, retinoblastom ve prematür retinopatisi gibi hastalıklar yönünden değerlendirilmelidir.

Yenidoğan işitme taramasında, bebeğin alın ve kulak arkasına yerleştirilen elektrodlar sayesinde kulağa verilen seslerin, beyinde yarattığı dalgalar ölçülür. Böylece bebeğin duyup duymadığı anlaşılır. Bu işlem oldukça basittir, bebeği rahatsız etmez ve kısa sürede yapılır.Bebekler normalde doğdukları andan itibaren duyarlar. Tarama yapılmazsa, ailenin gözlemiyle bebekteki işitme kaybı, en erken 18 aylıkken saptanabilmektedir. Oysa işitme kaybı ilk altı ayda tanındığında, işitme cihazları ile işitme ve konuşma kabiliyetleri normale yakın gelişmektedir. Bu nedenle işitme engelli bebeklerin erken tanınması önemlidir.Bebeğiniz işitme taramasını geçemezse, bir ay sonra yenidoğan servisinde kontrol işitme testi yapılır. En iyi cihazlarla bile, 100 bebekten 4’ü testi geçememektedir. Ancak test tekrarlandığında, bu oran 1000 bebekte 3-4’e düşmektedir.

Doğuştan kalça çıkığı taraması: Tüm yenidoğan bebeklerin muayenelerinde bu anomali gözden kaçırılmamalıdır. Doğuştan kalça çıkığı şüpheli durumlarda bir ortopediste gönderilmeli ve mutlaka kontrole çağrılmalıdır. Rutin olarak da ultrasonografi kullanarak doğumdan sonra 4 aya kadar kalça anomalilerinin teşhisi konulmaktadır.

 Testlerde yanılma payı olabilir mi?

Tarama testi şüpheli bulunan bebekler merkeze davet edilir. Kontrol testlerle hastalığı kesinleşen bebekte hemen tedaviye başlamak gerekir.Tarama testi için kan örneği doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde alınmışsa, yalancı negatiflik riski nedeniyle test tekrar edilmelidir.

Testlerin belirli günleri var mı?

Metabolik hastalıkların tarama testleri yenidoğan bebeğin topuğundan alınan bir iki damla kan ile yapılabilmektedir. Kan üçüncü günden itibaren en kısa zamanda alınmalıdır. Alınan kan, ufak bir filtre kağıdına emdirildikten sonra kurutulmakta ve bu kağıt, ilgili merkezlere gönderilmektedir. Tarama testi 3 hafta içerisinde tamamlanır ve şüpheli bulunan bebekler merkeze davet edilir.

Dr. Pınar Berik Keskin
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı